Iedereen kijkt op zijn manier naar de Tweede Kamer verkiezingen van vorige week. Ik keek vooral naar de reacties op de uitslag. Weet je welk woord ineens als een lopend vuurtje ging na de verkiezingen? “Grondwet” en zijn goede vriend “rechtsstaat.” Het lijkt wel alsof ze plotseling de populairste onderwerpen zijn bij het koffieapparaat.
Nu heb ik een vriend die moslim is, en hij maakt zich geen zorgen, want hé, we hebben in Nederland een grondwet. En raad eens? 89% van de Nederlanders vindt het belangrijk dat we een Grondwet hebben. Maar hoe zit dat eigenlijk in organisaties?
Organisaties & een Grondwet
Als iemand die zich waagt in de wereld van organisatiecoaching, verbaas ik me erover dat bijna geen enkele organisatie een eigen grondwet heeft. Een grondwet is als de GPS voor machtsdynamiek, een routekaart over hoe je met autoriteit omgaat. En toch bestaat bij de meeste mensen een grote aversie tegen het vastleggen van een aantal grondregels. Maar is dat eigenlijk wel terecht?
Holacracy en de Grondwet: Een Paradigmaverschuiving
Raad eens wat er gebeurt zodra een organisatie zich verdiept in Holacracy? Plotseling wordt de grondwet de rockster. De afkeer van vrijheidsbeperkende regels maakt een bocht van 180 graden wanneer mensen beseffen dat het niet draait om mensen de les te lezen. Het is het vangnet dat een vrije val in chaos voorkomt. Maar waarom die ommezwaai?
De Grondwet als Extern Geweten
Laten we eerlijk zijn, diep van binnen weten we allemaal dat als het erop aankomt, wij mensen een beetje rommelig en zwak kunnen zijn. De grondwet wordt dit collectieve externe geweten, een schild tegen volledig “gewetenloos” gedrag.
Natuurlijk ziet “gewetenloos” gedrag in een organisatie er anders uit dan in de maatschappij, maar het principe blijft hetzelfde: het stellen van grenzen is cruciaal. En naar mijn mening gebeurt dat niet genoeg.
We hebben een extern collectief geweten nodig, niet omdat we harteloos zijn, maar omdat we in het streven naar onze ambities vaak vergeten dat we geen superhelden zijn. We zijn gewoon mensen. Eén bekend principe herinnert ons eraan dat we ons niet verliezen in heldengedrag, namelijk…
We vallen terug naar het niveau van onze systemen
Herinner je je die geweldige quote van James Clear’s “Atomic Habits”? “We stijgen niet naar het niveau van onze doelen; we vallen naar het niveau van onze systemen.” Het gaat niet alleen over persoonlijke gewoonten; het gaat over organisaties en, zoals afgelopen week ons liet zien, de maatschappij als geheel. We stijgen niet zozeer naar een onze doelen (lees: mooie beloften in verkiezingsprogramma’s), maar we vallen terug op het systeem van de rechtsstaat. En dat lijkt solide, maar …
De Ontmanteling is in Volle Gang
En hier komt het punt. Het is een nogal verontrustend dat we de afgelopen twee decennia een snelle ontmanteling hebben gezien van zo ongeveer alle internationale afspraken. Van oorlogsrecht tot mensenrechten tot sociale rechten, het lijkt erop dat onze vangnetten ontrafelen. De systemen waar we als mensheid op terugvallen, zakken steeds verder weg. Dat klinkt zorgelijk en boven de pet gaand, dus je vraagt je misschien af, so what?, wat kan ik er aan doen?
Je kan er in ieder geval bewust van worden, en bedenken hoe je jezelf hiertoe kunt verhouden. Daarvoor bied ik een gratis gesprek aan.
Uitnodiging voor een reflectie gesprek
Wat: Hoe kan een organisatie grondwet bijdragen aan verandering?
Wanneer: Maandag 11 december 20:00 – 21:00
Registreer je met deze Zoom Link
Onderwerpen die aan bod komen:
- Wat is een organisatorische of Holacracy grondwet?
- Hoe kan een organisatorische grondwet bijdragen aan verandering?
- Hoe helpt een grondwet tegen organisatorische “gewetenloosheid”
- Op welke punten bestaat er een spanning tussen een grondwet en gezond boerenverstand? En hoe ga je daarmee om?
- Zie ook ons boek
Misschien is het tijd dat we allemaal even stilstaan, zowel als individuen als samenleving. De grondwet zou wel eens de onbekende held kunnen zijn die we nodig hebben in deze chaotische dans van verandering en kwetsbaarheid.
