Heb jij soms (of altijd) het gevoel dat je te veel te doen hebt en te weinig tijd om het te doen?
Dit is een gesprek wat ik laatst met een student had:
“Op dit moment, lijkt voor mij de enige manier om alles gedaan te krijgen, om in teren op mijn slaap, en langer door te werken. Maar ik merk tegelijkertijd dat ik niet veel kan doen als ik niet genoeg geslapen heb. Dus heb ik de laatste dagen weer bijgeslapen, eigenlijk gewoon 8 uur, maar nu ben ik weer achter met alles. Maar volgende week heb ik een tentamen, maar ik organiseer ook een studie conferentie, en ik moet uitkomen voor mijn hockey elftal. Hoe houd ik in s’hemelsnaam al mijn bordjes in de lucht?”
Ik ken dit gevoel maar al te goed. Want zo voelde ik me ook voordat ik door de geboorte van mijn eerste zoon gedwongen werd mijn leven structureel te vereenvoudigen. Ik werd getrokken in alle richtingen, en er was nooit genoeg tijd om alles te doen wat ik wilde doen. Ik wilde aan mijn carrière werken, ik wilde maatschappelijk actief zijn, een leuke relatie hebben, een druk sociaal leven hebben, een boek schrijven, en ook nog eens thuis alles op orde hebben. Maar eigenlijk deed ik niets echt goed, en het boek is nooit afgekomen. Ik had mezelf als een dun laagje boter over te veel boterhammen uitgesmeerd.
Tegen iedereen die dit herkent zou ik willen zeggen: “Je bordje is te vol.” Je kan het nooit allemaal aan.
Het enige antwoord, tenzij je wilt inleveren op je gezondheid, is te beginnen met ‘nee’ zeggen.
Waarom deze student ‘nee’ moet leren zeggen?
Begrijp me goed. Het is niet leuk om ‘nee’ te moeten zeggen. Ik zou ook het liefst overal ‘Ja’ op zeggen. Maar als deze student deze week zijn studie serieus neemt, zegt hij nee tegen de conferentie en nee tegen zijn hockey elftal.
Voor anderen die dit lezen: als het gevoel hebt dat je bordje te vol is, moet je nee zeggen tegen bepaalde werkprojecten, vrijwilligerswerk, meehelpen op school, het verzoek om het team van je kind te coachen of een andere zeer waardevolle activiteit.
Ik weet het, het voelt verschrikkelijk om nee te zeggen als het gaat om super waardevolle activiteiten. Het voelt gewoon slecht. Ik kan het niet mooier maken.
Maar het alternatief is dat je elk van die activiteiten half doet, dat je steeds over je grenzen heen gaat en dat je gestresst wordt, niet genoeg slaap krijgt, en dat je gezondheid eronder leidt.
We denken steeds dat we het echt allemaal graag willen doen. We hebben het idee dat we overal goed in zijn. Maar we zijn gewoon mensen, geen superhelden. We kunnen niet alles doen. Ik ben er voor mezelf door schade en schande achter gekomen dat ik maar een paar dingen echt goed kan doen, of alles slecht, dus…
Doe een paar dingen goed
Idealiter zou je jezelf helemaal moeten focussen en één ding echt goed doen. Je zou dan één belangrijk project kiezen, en daar met volledige aandacht aan werken. Je zou nee moeten zeggen tegen al het andere. Je zou nee moeten zeggen tegen dat nieuwe project op je werk, nee tegen dat vrijwilligersproject. Door je ultieme focus zou je leren hoe je in wat je doet supergoed wordt, en dan nog beter, en nog beter.
Helaas is dat niet de werkelijkheid… Er zijn mensen die het kunnen, maar ze zijn zeldzaam. Bijvoorbeeld sommige topsporters of ondernemers. Mij is het de afgelopen jaren één keer gelukt: toen ik een contract van een grote uitgever kreeg om een boek te schrijven over Getting Things Done voor teams. (Holacracy). Het heeft geresulteerd in een bestseller op de Nederlandse markt, zie www.gettingteamsdone.nl. Maar om eerlijk te zijn, dat was uitzonderlijk. Buiten dat half jaar, is het mij zelden gelukt om zo’n focus te hebben. Maar ik heb wel ontdekt heb is dat je twee dingen goed kunt doen, en één ding echt goed. Met twee speerpunten, zul je niet zo geconcentreerd zijn, zal je niet zo diepgaand leren, maar het is goed te doen. Met drie of vier speerpunten, zal je niets echt goed doen, of echt iets diepgaand leren, en zal je jezelf en ook uiteindelijk anderen niet echt mee helpen.
Ik ben naast mijn werk 8 jaar raadslid geweest in het Amsterdamse stadsdeel De Baarsjes. Twee tot drie avonden per week was ik s’avonds aan het vergaderen, soms tot elf, twaalf uur. De volgende ochtend moest ik vroeg weer op om naar mijn werk te gaan. Jaren liep ik al met het gevoel rond dat ik het fysiek niet trok. Ik heb op een gegeven moment het partijbestuur gebeld en gezegd dat ik ermee zou stoppen. Er waren weinig actieve leden, en ik wist dat het een probleem zou gaan worden. Of ik niet door wilde gaan, of een andere functie op me wilde nemen. Het was geen gemakkelijk besluit. En nee, het was niet mijn verantwoordelijkheid dat er weinig actieve leden waren. Ik ben gestopt. Twee jaar later werd bekend dat het hele stadsdeel opgeheven werd, dus was ook het hele probleem van geen actieve leden van de baan.
Begin je te beperken tot twee dingen: Neem een papier of open een document op je computer en schrijf nu op wat de meest belangrijkste dingen zijn die je op dit moment in je leven zou willen verwerkelijken. Schrap dan alles, meedogenloos tot je er twee over hebt. Dat zijn je prioriteiten. Overzie het slagveld, en bel of e-mail alle mensen die te maken hebben met die dingen die gesneuveld zijn, en vertel ze dat je echt wilt helpen, maar dat je bord te vol is. En omdat je ze daarom ook niet echt kan helpen, moet je ‘Nee’ tegen ze zeggen.
Als je dan die twee prioriteiten over hebt, heb ik gemerkt dat het voor mij het beste werkt om elk van die twee dingen apart tijd toe te wijzen. Dus mininaal één uur (liefst een paar uur) voor het een, en vervolgens een paar uur voor de andere. Niet constant heen en weer schakelen (een e-mail voor het ene, het schrijven van een paragraaf voor het andere , teruggaan naar de email voor de eerste, een paragraaf voor de tweede, enzovoort). Als je loopt te switchen kan je nooit in een diepere flow terechtkomen. Om flow te bereiken, heb je echt minimaal 10 minuten opstarttijd nodig.
Loslaten van het idee dat we alles kunnen doen, is heel erg moeilijk. Maar het is niet moeilijker dan te proberen om alles te doen, niet genoeg slaap krijgen en constant te lopen stressen. Nee zeggen doet pijn, maar het betekent dat je ‘Ja’ zegt tegen verdieping, flow en geestelijke gezondheid.
